BEZETTE STAD 100! Expo in het Letterenhuis.
125 jaar geleden werd Paul van Ostaijen geboren. 100 jaar geleden verscheen zijn meesterwerk Bezette Stad. In 2021 wordt dit uitgebreid herdacht, met tentoonstellingen, podcasts, stadswandelingen, apps, leesclubs, evenementen en natuurlijk ook boeken. Iedereen kent toch nog wel één zinnetje uit de gedichten van Paul Van Ostayen (1896-1928):“Singer singer naaimasjien”, “Dag Ventje op de fiets op de vaas …”, “Slaap als een reus, roos…’ enz.
In Bezette Stad blikt de dichter terug op de eerste Wereldoorlog en de bezetting van Antwerpen, met de overbekende frase “Boem. Paukeslag. En alles ligt plat”. In vier verschillende lettertypes geschreven en met de woorden ver uiteen: een uiteengrukte wereld in uiteengerukte poëzie. Van Ostaeyen tekende de volledige lay-out van het werk en vormgever Oscar Jespers (1887-1970) vertaalde het excentrieke ontwerp naar de drukpers. Het handschrift van Bezette Stad is nu voor het eerst te zien in het Letterenhuis in Antwerpen tot einde juni. En het klinkt vandaag nog altijd even fris en fel als in 1921. Een Icoon in de internationale literatuurgeschiedenis en tegelijk een baanbrekend werk binnen de avant-gardekunst!
Niet alleen Bezette stad maar ook Van Ostaijens andere dichtbundels, ‘Music-Hall’ (1916), ‘Het sienjaal’ (1918), en ‘De feesten van angst en pijn’ (1928) zijn iconisch geworden, ook vanwege hun grensverleggende typografie! Ze zijn geïnspireerd door het expressionisme en het dadaïsme en bevatten verwijzingen naar films, jazz en reclame-slogans.
Info: paulvanostayen.be en https://www.letterenhuis.be/nl/boem-paukeslag
Een kijk in het nieuwe KMSKA
De museumzalen zien er alvast geweldig uit! Voor de volgende verbouwingsfase ingaat, laat KMSKA ze in hun meest pure vorm vastleggen voor de eeuwigheid. Kom jij alvast een kijkje nemen? Zie video.
De verbouwing van het museum kost tijd.
Het afronden van deze bouwfase is een belangrijke mijlpaal, maar er staat ook nog heel wat op het programma. Daarom communiceert KMSKA voorlopig nog geen openingsdatum.
Meer info over de volgende fasen van het masterplan vind je op de website
Met dank aan KAAN Architecten, KMSKA, Artes Roegiers,
de Vlaamse Overheid (Departement Cultuur, Jeugd en Media als opdrachtgever en Het Facilitair Bedrijf als mandataris)
Een eeuw Congolese kunst in Antwerpen
De tentoonstelling ‘100 x Congo’ in het MAS leidt je binnen in een magische wereld van 100 prachtige beelden en voorwerpen uit de Democratische Republiek Congo. Stille getuigen van een boeiend, maar grotendeels anoniem verleden. De rijkdom en diversiteit van de schitterende maskers, van de krachtbeelden, van mooie objecten en gebruiksvoorwerpen, van fijn textiel worden trots en in al hun glorie getoond.
Deze collectie verwijst ook naar het jaar 1920, toen de stad ze – in volle koloniale periode – in haar bezit kreeg door ze aan te kopen van vroege verzamelaars (handelaar Henri Pareyn en minister van Koloniën Louis Frank) en door giften van milde schenkers. Over de makers is weinig bekend, omdat de tussenpersonen zo goed als geen oog hadden voor identiteit. Ook de datering is moeilijk. Sommige metalen voorwerpen zijn reeds ontstaan in de 17de of 18de eeuw; zeker is dat deze van vóór 1920 dateren.
Het MAS werkt samen met onderzoekers in Congo om de herkomst en geschiedenis te achterhalen, ook in het kader van restitutie.
Voor deze collectie ging men niet alleen een dialoog aan met artiesten, maar ook met historici, antropologen, wetenschappers, activisten en beleidsmakers.
In dit opzicht is het een confronterende en soms ongemakkelijke tentoonstelling: kolonisator-gekoloniseerde!
De tentoonstelling heeft twee parcours: aan de wanden kan je de pre-koloniale periode ontdekken en hoe oude meesters Afrikanen in beeld brachten. Nadien volgt de beeldvorming vanaf het einde van de 19de eeuw en de kolonisatie van Belgisch Congo. Ook handel, industrie, onderwijs en missionering komen aan bod. En niet te vergeten de wereldtentoonstellingen die in België en Antwerpen werden georganiseerd, met foto’s van Congolezen in hun nagemaakte dorpen. Niet zo fraai!
Het centrale parcours neemt je mee in de wonderlijke wereld van kunst en objecten van volken uit de huidige Democratische Republiek Congo. Je wordt getroffen door de sereniteit van de beelden, door de bevreemdende schoonheid van krachtbeelden en maskers voor rituelen, door de poëzie van gebruiksvoorwerpen. Kortom, een ware belevenis!
Tijdens je bezoek hoor je in de achtergrond ook krachtige poëzie, die een striemende aanklacht is over hoe de objecten verworven zijn, hoe onrechtvaardig men geweest is voor de lokale bevolking. Je wordt als het ware ondergedompeld in deze sterke taal.
Nadia Nyasi wil echter niet spreken over ‘roofkunst’, omdat men slechts van één beeld zeker is. Het is veel complexer en delicater dan dat. Vandaar dat het MAS verder gaat onderzoeken – samen met kunstenaars en onderzoekers in Congo – hoe en waarom die objecten hier zijn terechtgekomen.
De aandacht van het MAS gaat niet alleen naar herkomst en geschiedenis, maar ook naar een mogelijke toekomst voor deze prachtige objecten, zodat ook jongere generaties ervan kunnen leren en genieten, ook in hun land van herkomst.
In de film “In vele handen” hoor je de stem van jonge mensen van Afrikaanse en Belgische origine. Hoe zij onder de indruk zijn van de voorwerpen en hoe ook zij op zoek zijn naar hun geschiedenis, waarvan ze op school weinig gehoord hebben… Het beeldje van moeder en kind is in dit opzicht heel beklijvend.
Eén minpuntje: het bijhorende boekje is niet erg duidelijk qua indeling van de tentoonstelling, ook de betekenis van de beelden is moeilijk te vinden, omdat er alleen een nummer voor het beeld staat, niets meer. Dus best even vooraf bekijken hoe het parcours loopt.
De tentoonstelling ‘100 x Congo’ is een echte verrijking of alleszins een hernieuwde kennismaking. Brandend actueel, degelijk onderbouwd, aangrijpend en knap. Boeiend en confronterend tegelijkertijd. Bekijk de beelden, de maskers, de objecten en laat ze binnenkomen. Een AANRADER.
Veel kijkplezier in verwondering.
